Ósemki – co warto wiedzieć o zębach mądrości? Jak usuwa się ósemki?

Ósemki nie cieszą się dobrą sławą. Ich wyrastanie wiąże się często (choć nie zawsze!) z występowaniem różnego rodzaju komplikacji i dolegliwości. W dodatku są one podatne na próchnicę i mogą wywierać nacisk na pozostałe zęby, przyczyniając się tym samym do powstawania wad zgryzu. Sprawdź, czym objawia się wyrzynanie ósemek, dlaczego zęby mądrości potrafią być kłopotliwe, a także czy zawsze trzeba je usuwać.

Czym są ósemki i kiedy rosną? 

Ósemki to zęby trzonowe, ostatnie w łukach szczęki i żuchwy (i jednocześnie trzecie zęby trzonowe w kolejności). Wyrastają zwykle między 16. a 25. rokiem życia i nie mają swoich mlecznych odpowiedników (dlatego potocznie nazywa się je zębami mądrości). Zdarza się, że ma to miejsce później, nawet po skończeniu 40 lat.

Mimo że ósemki wyrastają późno, to ich zawiązki mogą pojawić się już u dzieci około 5-6. roku życia. Nie zawsze są jednak widoczne na zdjęciu pantomograficznym szczęk. Z kolei na zdjęciu RTG można zlokalizować je u dzieci w wieku 10-11 lat. 

Warto wiedzieć! Czy ósemki rosną u każdego?

U niektórych osób ósemki mogą nigdy nie wyrosnąć. Dzieje się tak m.in. na skutek zmian żywieniowych i idących za tym zmian ewolucyjnych. Coraz częściej wybieramy bowiem żywność przetworzoną, gotowaną, miękką, która nie wymaga używania tyle siły podczas gryzienia i rozdrabniania, co żywność surowa i twardsza. To z kolei zmniejsza ilość bodźców, które pobudzają ósemki do wzrostu. 

Jakie problemy mogą sprawiać ósemki?

Dzieje się tak, ponieważ jako jedyne zęby nie mają swoich odpowiedników w uzębieniu mlecznym, a co za tym idzie, często w jamie ustnej nie pozostaje wystarczająco dużo miejsca na ich prawidłowe wyrośnięcie. Ciekawostka! Nasi przodkowie mieli zwykle większe kości szczęki i żuchwy, dlatego dużo rzadziej borykali się też z problemami źle wyrastających ósemek.

Jakie problemy może powodować wyrastanie ósemek?

• Brak miejsca na ostatnie zęby trzonowe może sprawiać, że wyrastają one pod złym kątem, a proces wyrzynania jest być bolesny.
• Zdarza się, że „nowe” zęby wywierają nacisk na pozostałe, przyczyniając się do powstawania wad zgryzu. 
• Ósemki bywają bardziej narażone na próchnicę niż inne zęby. Są położone na końcach łuków, dlatego ich codzienna higiena może być utrudniona. 
• Zęby mądrości mogą powodować stany zapalne okolicznych tkanek.

Ile trwa wyrzynanie ósemek i jakie są tego objawy?

Proces wyrastania ósemek nie jest taki sam u każdego. U niektórych osób zęby mądrości wyrzynają się szybko i bezboleśnie. U innych wręcz przeciwnie – trwa to długo i wywołuje szereg dolegliwości. Zwykle cały proces wyrzynania ósemek trwa około 2-3 lat i ma charakter skokowy. Oznacza to, że na niektórych etapach zęby rosną szybko, po czym wzrost zatrzymuje się, by za jakiś czas znów przyspieszyć. W czasie tych 2-3 lat ząb może całkowicie się wykształcić – zarówno jego korona, jak i korzeń. 

Choć zdarza się, że niektóre osoby nie odczuwają żadnych dolegliwości w czasie wyrastania ósemek, to zwykle proces ten wiąże się z większym bądź mniejszym dyskomfortem lub bólem. Objawy wyrzynania ósemek to m.in.:

• Ból w tylnej części szczęk, który – w miarę rozwoju stanu zapalnego – może obejmować także dziąsła i podniebienie. 
• Powiększenie węzłów chłonnych.
• Ból promieniujący w kierunku ucha i skroni.
• Drażliwa, rozpulchniona i zaczerwieniona błona śluzowa w okolicach wyrastającego zęba. 
• Opuchlizna dziąsła.
• Szczękościsk utrudniający swobodne i szerokie otwieranie ust – utrudnione staje się gryzienie i żucie jedzenia. 
• Stany podgorączkowe i pogorszone samopoczucie.

Czy ósemki trzeba usuwać?

Jeśli ósemka wyrosła prawidłowo, w pełni i nie jest zniszczona przez próchnice, nie ma potrzeby jej usuwania. Bardzo często jednak zalecana jest ekstrakcja zęba – zwłaszcza gdy powoduje inne komplikacje i dolegliwości, albo gdy pojawia się próchnica. Z uwagi na trudne położenie ósemek ich leczenie może być bowiem utrudnione lub nieskuteczne.

Usunięcie zębów mądrości jest często podyktowane względami ortodontycznymi. Ekstrakcja może być wskazana np. wtedy, gdy ósemki wyrastają koroną w kierunku siódemek. Wówczas naciskają na sąsiadujące z nimi korzenie, powodując stłoczenie zębów.

Czy można sprawdzić ułożenie ósemek? Tak. Żeby sprawdzić, jak są ułożone zęby mądrości, trzeba wykonać pantomogram, czyli zdjęcie rentgenowskie wszystkich zębów.

Jak usuwa się ósemki?

Ósemki usuwa się, gdy wyrosły całkowicie, częściowo lub gdy są zatrzymane (o trzymaniu ósemek mówimy wtedy, gdy ząb jest całkowicie otoczony kością). Jeśli ząb jest ułożony prawidłowo i stomatolog oceni, że ryzyko komplikacji jest nikłe, wówczas ósemkę usuwa się tradycyjną metodą dłutowania, przy pomocy kleszczy i dźwigni. Jeśli jednak ułożenie zęba czy korzeni wskazuje na to, że mogłyby pojawić się powikłania, albo gdy ząb wyrósł nieprawidłowo, bądź jest zatrzymany, ósemkę usuwa się chirurgicznie. 

Aby usunąć ząb chirurgicznie, stomatolog (chirurg szczękowy) nacina błonę śluzową, a następnie odseparowuje korzenie i usuwa ząb razem z korzeniami. Gdy ósemka jest całkowicie zatrzymana w kości, wówczas po nacięciu błony śluzowej chirurg usuwa także fragment kości nad zębem, by dzięki temu zyskać dostęp do wyrywanego trzonowca. 

Po usunięciu zęba stomatolog oczyszcza zębodół i zakłada szwy (zdejmuje się je około 7-10 dni po zabiegu).

Czy usuwanie ósemek boli? Zabieg odbywa się w znieczuleniu miejscowym, dlatego pacjent nie powinien odczuwać bólu. Usuwaniu ósemki może jednak towarzyszyć nieprzyjemne uczucie rozpierania czy ciągnięcia zęba.

Podsumowując, zęby mądrości są podatne na próchnicę, a nawet niewyrośnięte całkowicie mogą powodować ucisk na pozostałe zęby. Ich usunięcie może okazać się więc konieczne np. przed leczeniem ortodontycznym. Warto udać się do stomatologa i wykonać zdjęcie RTG nawet wtedy, gdy zęby mądrości nie wyrosły (jeszcze) lub ich wyrastanie nie przysparza żadnych dolegliwości. Dzięki temu upewnisz się, czy wszystko jest w porządku.